ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Kurt Campbell, evvelki gün gazetecilere yaptığı açıklamada, Çin’in Rusya-Ukrayna savaşı için Rusya’ya askeri yardımda bulunduğunu ve karşılığında Rusya’nın da Çin’e denizaltı, füze ve öteki hassas teknolojiler vermeye başladığını açıkladı.
Campbell, hususa ait verdiği demeçte askeri yardımların Çin’in ‘Rus savaş makinesini’ sürdürmeye, inşa etmeye ve çeşitlendirmeye yardımcı olmak için eforu olduğunu söyledi. Campbell, her iki hükümetin de ‘endişe verici’ işbirliğini gizlemek ve korumak için efor sarf ettiğini öne sürdü.
Çin, daha evvel Ukrayna’da kullanılmak üzere Rusya’ya silah sağladığını tarafındaki argümanları reddetmişti.
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi ve Asya Uzmanı Prof. Dr. Seriye Sezen, ABD’nin Çin’e ait argümanlarını Cumhuriyet’e kıymetlendirdi.
‘SAVAŞIN SÜRMESİNE TEŞVİK’
Ukrayna-Rusya savaşının sadece taraflar ortasında olmadığını, Rusya’nın Batı ile savaştığını ve bu savaşın tıpkı vakitte Çin’i de yakından ilgilendirdiğini belirten Sezen, “Bu savaş neden çıktı? Evet Rusya, Ukrayna toprağını işgal etti lakin Rusya’yı buna sevk eden neydi? Sovyetlerin dağılmasından sonra, NATO’nun Rusya sonuna kadar genişlememe konusunda verdiği kelamı tutmaması. Putin kendince ülkesinin güvenliğini garanti altına almaya çalışıyor. Bu savaş, nedenleri, süreçleri, mevcut ve mümkün sonuçları üzerinden değerlendirilmelidir. Batı bloğu, ABD ve onunla hareket eden Avrupa coğrafyasının bu savaşa, işgal gerekçesiyle, her türlü askeri, mali ve istihbarat yardımlarını yaptığını ve savaşın sürmesini teşvik ettiğini biliyoruz” dedi.
‘NATO’NUN ÇİN’İ ÇEVRELEME STRATEJİSİ’
Batı’nın kendi münasebetini tüm dünyaya dikte ettirmeye çalıştığını kaydeden Sezen, “Kendisi bu yardımları açıktan yaparken Rusya’nın şu ya da bu devletten takviye almasına ya da o devletin tarafsız bir duruma girmesine, Rusya’ya uyguladıkları yaptırımlara katılmamasına bile tahammülleri yok. Başka yandan, İsrail ekim ayından beri Gazze’yi bombalarken, Ukrayna konusunda gösterilen çok hassaslığın yerini, sessizliğin aldığını görmekteyiz. Bu bir turnusol kağıdı üzere… Batı’nın ne kadar iki yüzlü ve kendi çıkarları doğrultusunda hareket ettiğinin göstergesi” diye konuştu.
Sezen, Ukrayna-Rusya savaşının, Çin’in 21. yüzyılda milletlerarası tertibi tekrar yapılandırma arayışları ve teşebbüslerini engellemenin bir modülü olduğunu belirterek, bu savaşın somut sonuçlarından birinin NATO’nun genişlemesi olduğunu söyledi. Kuzey Avrupa’da “Rusya tehdidi”, Asya Pasifik’te “Çin tehdidi” telaffuzlarının yarattığı endişe iklimiyle Kuzey Kutbu’na kadar genişleyen NATO’nun, Asya-Pasifik ülkelerini de içerme sürecinde olduğunu ve bunun da Çin’i çevreleme stratejisinin bir bileşeni olduğunu vurguladı.
‘PUTİN İLE İŞBİRLİĞİ DAHA DA GELİŞTİ’
Dış Siyaset uzmanı Barış Adıbelli ise ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Yöneticisi William Burns’un ‘Çin’in Rusya’ya direkt silah temin ettiğine yönelik delilimiz yok’ açıklamasını anımsattı.
Söz konusu tezin yeni olmadığını belirten Adıbelli, “En büyük endişe olan Çin-Rus ittifakı uzun vakitten beri var. Putin’in vazifeye gelmesinden bu yana Çin ile Rusya ortasında bir işbirliği var. Bazen inişli oldu bazen çıkışlı oldu lakin her vakit oldu. Münasebetiyle Çin ve Rusya ortasında askeri bağlantılar de uzun vakittir var. Putin ile birlikte Çin-Rus askeri bağları daha da gelişti. Rusya birtakım şeylerin transferini yapıyor ama bir devir Putin Çin’in Rusya karşısında askeri manada avantajlı hale gelmedisi istemedi. Stratejik hassas askeri teknolojilerin Çin’e verilmesini istemedi. Kelam konusu sav artık Rusya bunu kaldırdı diyor” dedi.
‘ABD TELAŞLARINDA HAKSIZ DEĞİL’
Adıbelli, Çin’e Rusya tarafından denizaltı teknolojilerinin verildiği savına ait, “2023 yılında Çin’in yeni bir denizaltısı çıktı. Bunda büyük olasılıkla Rus teknolojisi var. ABD kaygılarında haksız değil. ABD’nin korktuğu buydu. Rusya’nın askeri teknolojisi Çin teknolojisiyle; parasıyla, bilgisiyle, gücüyle birleşirse ortaya büyük bir savaş canavarı yahut makinesi çıkacak ki bunu yenmenin, mağlup etmenin mümkünatı yok. Çin‘in şu anda yavaş yavaş Amerika’ya yaklaşmış bir askeri teknolojisi var” tabirlerini kullandı.
Çin tarafından açıklanmadığı sürece tezin doğruluğundan emin olunamayacağını bildiren Adıbelli, buna rağmen bu türlü bir transferin mümkün olduğunu söyledi.
‘İRAN DA BLOĞA KATILACAK’
Rusya’nın Avrasya’da bir blok kurduğunu aktaran Adıbelli, bunun içerisinde Çin’in ve Kuzey Kore’nin de yer aldığını ve ekim ayındaki BRICS tepesinde İran ve Rusya ortasında stratejik iştirak muahedenin imzalanmasıyla birlikte İran’ın da bloğa dahil olacağını açıkladı.
Adıbelli, “Rusya’nın teknoloji transferi muhtemelen vardır. Lakin ben bunun Ukrayna savaşında Çin’in katkılarından ötürü verildiğini düşünmüyorum. Bunu Rusya’yla Çin ortasında giderek gelişen büyüyen o stratejik paydaşlığın askeri yansıması olarak görüyorum” sözlerini kullandı.
Adıbelli, ABD’nin Rusya-Çin askeri münasebetlerini eleştirirken bir taraftan da kendinin Hindistan, Avusturya ve Güney Kore ile bağlantılarını geliştirmeye devam ettiğini ve Japonya’nın nükleer güç olmasına giden sürece dayanak verdiğini kaydetti.