Fırat Bulut
BİNGÖL – 14 Mayıs seçimlerine sayılı günler kala partilerin ve milletvekili adaylarının çalışmaları da sürat kazandı. Yıllardır AK Parti’nin kalesi olarak nitelenen Bingöl’de Yeşil Sol Parti, ikinci sırada avukat Cemile Turhallı Balsak’ı aday gösterdi.
Diyarbakır Barosu Yönetim Kurulu üyeliğinden istifa ederek Bingöl’den milletvekili adayı olan Balsak’ın en dikkat çeken özelliği, seçim çalışmalarını Zazaca yürütmesi. Balsak’ın seçmenlerine Zazaca hitap etmesi, Bingöl’de siyasetin lisanını de değiştirdi. Yeşil Sol Parti dışındaki partilerin adayları da propaganda çalışmalarını Zazaca yapmaya başladı.
193 bin 471 seçmeni ile meclise 3 vekil göndermeye hazırlanan Bingöl’de, Yeşil Sol Parti en az 2 milletvekili çıkarmayı hedefliyor. Cemile Turhallı Balsak ile Bingöl’e dair planlarını ve bir bayan aday olarak tecrübelerini konuştuk.
Balsak, seçim çalışmalarını Zazaca yürütüyor. ‘BİR BAYAN OLARAK MİSYON VE SORUMLULUKLARIMI YERİNE GETİRMEK İÇİN ADAY OLDUM’
Neden milletvekili adayı oldunuz?
Demokratik siyasi gayret, ezilen, sömürülen ve her cinsten ayırımcılığa maruz kalan Kürtler için değerli ve günümüz şartlarında sonuç alma imkanı olan bir gayret alanıdır. Bu çaba alanında Kürtler için rütbe ve makam yoktur. Misyon ve sorumlulukları vardır. Selahattin Demirtaş, İdris Baluken, Gültan Kışanak, Leyla İtimat, Sebahat Tuncel üzere zindanda olan yüzlerce yoldaşımızın içinde tutuldukları durum her şeyi esasen anlatıyor.
Meclis kanun yapan mercidir. Yasalar yapılırken yasa koyucu olarak yer almanın ehemmiyetini anlatmama gerek yok. Ayrıyeten ben bir bayanım, bayanlar yasa koyucu olarak iradelerini beyan etmek, haklarını kullanmak, misyon ve sorumluluklarını yerine getirmek durumundadırlar. Bir bayan olarak vazife ve sorumluluklarımı yerine getirmek için aday oldum.
Bir hukukçu olarak tüm bunlara katkı sunabilirim. Ayrıyeten Bingöl’ün ve bölgemizin can yakıcı problemleri var. Bunların başında yoksulluk geliyor. Tarım, hayvancılık, ormancılık, turizm, bal üretimi üzere daha birçok projenin hayata geçirilmesi için devletin icra organlarında temsil yetkimizi kullanarak bunları hayata geçirebilme bahtımız olacak.
Neden Yeşil Sol Parti’den aday oldunuz?
HEP’in devamı olarak Yeşil Sol’un 34 yıllık bir ömür ve pratik tarihi var. Partimle yaşıt sayılırım. Bu yelpaze içinde büyüdüm, şekillendim. Ailem 90’lı yılların o sıkıntı devirlerinde DAİMA, DEP ve HADEP’in kuruluş ve devamla her türlü çalışmalarında yer aldı. Hasebiyle yalnızca program ve ilkelerini bildiğim bir parti değil benim için. Onun ruhuyla da büyüdüm. O denli bir ortamda büyümek birebir vakitte bireylerde bir ahlak ve kültürel bir duruş da yaratıyor. Bu insanın karakteri oluyor. Münasebetiyle diğer bir partiden aday olmak bir yana bu türlü bir kanıya sahip olmak bile benim için garabet olurdu.
Ayrıca bir yapı içinde birebir fikir kriterlerine ve ruhsal yapıya sahip olmak, beşerde bir özgüven ve aidiyet hissini da yaratıyor. Çalışma azmini hem kamçılıyor hem de süreklilik kazandırıyor. Bu da benim için verimli, yaratıcı bir çalışma alanı demektir.
Balsak, Bingöl’de bayan aday olmanın bir dezavantaj değil tersine bir avantaj olduğunu anlattı. ‘DAHA MECLİS’E GİTMEDEN SİSTEMİ DEĞİŞTİRMEYE BAŞLADIK’
Seçim çalışmalarını ana lisanınızla yürütmeniz nasıl karşılanıyor?
Doğrusu evvel şaşkınlıkla karşılandım. Seçim ofisinin açılışında ana dilimle yaptığım konuşma, milletin kulağına adeta kar suyu kaçırdı. Konuşurken herkes şaşkınlıkla dönüp bana baktı. Doğrusu buna ben de şaşırdım. Yaptığım şey çok doğaldı. Lakin Bingöl halkı bu doğallığın kamusal alana taşınmasına alışık değildi. Kısa bir mühlet içinde bu şaşkınlık kalktı. Öbür partilerin adayları da seçim çalışmalarında Zazaca konuşmaya başladılar. Daha Meclis’e gitmeden sistemi değiştirmeye başladık. Bu ortada ben de bir şey öğrenmiş oldum. Kendinden emin olarak beklenmeyeni yapmak, beşere geniş bir hareket alanı açıyor.
14 Mayıs seçimlerini iktidar ve muhalefet için değerli kılan etmenler neler?
14 Mayıs’ta yapılacak olan yalnızca bir seçim değil, yüz yıllık ceberut rejimin oylanmasıdır. AKP-MHP iktidarı bu yüzyıllık iktidarın en ırkçı, en ayrımcı, en şovenist ve en gerici olanıdır. Düşünsenize “Üzerlerine gaz dökün ve yakın” denilen Dersim Alevilerinin bir evladı, “Ben Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olacağım” diye bir savla ortaya çıkıyor ve bu sav toplumda karşılık görüyor. Bu durum bize Türkiye toplumunun çağdaş ve insani kıymetlere açık olduğunu gösteriyor. “Kürdüm” demenin neredeyse darağaçlarında sallanmayla eşit olduğu bir süreçten ‘Kürt olarak’ seçimlere girme sürecini yaşıyoruz.
Bu hem toplumsal hem de siyasal olarak eşit ve onurlu vatandaşlık mefkuremizi gerçekleştirebilme tabanının olduğunu gösteriyor. Biz hem bu yeri değerlendireceğiz, hem de başta Türk toplumu olmak üzere Türkiye’nin bütün halklarına bu çağdaş anlayışı taşıyacağız. ‘Birlikte değiştireceğiz’ kelamı bizim için yalnızca iktidar değişimini söz etmiyor. Birebir vakitte toplumu ve siyasal yapıyı da değiştirmeyi öngörüyor. 14 Mayıs seçimleri işte bunun için büyük bir kıymet arz ediyor.
‘KADIN OLMANIZ DAHA BÜYÜK AVANTAJ’
Bingöl’de bayan aday olmanın zorlukları var mı?
Kadın siyasetçi olmanın bir dezavantajı olduğunu düşünmüyorum. Bu nedenle avantajlarından bahsetmek isterim. Bayan, her toplumun kültürel ve duygusal aktarıcısıdır. Kürt toplumunda ve özelde de Bingöl halkı için bayan güçlü bir figürdür. Aslında bayan güzel bir toplum mühendisidir. Bayan üzerinden topluluklara ve aile bireylerine ulaşmak daha kolay. Güçlü, kararlı ve kendi kültürel değerlerinize sahip çıktığınızı görüldüğünde bayan olmanız daha büyük bir avantaj oluyor. Mesela Kürt ulusal kıyafetiyle beni gördüklerinde ‘bakın işte kızımız geliyor’ diyerek gurur duyuyor ve gülümsüyorlar. Tekrar yahut kendi anadilimiz ile konuştuğumuzda bu onları daha çok keyifli ediyor.
Genelde Kürt toplumu, özelde ise Zazalar aslında seküler bir toplumdur. Tarihî süreç ve toplumsal yapı içinde bayan her vakit tesirli olmuştur. Kendi ailem dahil bunun onlarca örneğini verebilirim. Bazil Nikitin’in telaffuzuyla ‘Kürtler yarı ve bilinmeyen anaerkil bir toplumdur.’ Bu belirlemenin daha çok Kürtlerin içindeki Zaza/Kırd topluluğu için geçerli olduğunu düşünüyorum. Örneğin ben müderris olan Mele Hafız’ın torunuyum. Bizim ailemizde kadın-erkek ayırımı hiç olmadı. Kızlar ve erkekler birebir odada eğitim görürlerdi. Bu durum aslında tüm Bingöl için geçerli iken bilhassa 12 Eylül’den sonra Bingöl ‘özel uygulama’ kapsamına alındı. Türk-İslam sentezli bir topluluk yaratılmaya çalışıldı. Maalesef bu, büyük bir oranda başarıldı.
Örneğin seçim çalışması için gittiğimiz bir ailede, bayan bize “Kadının icra makamlarında vazife alması haramdır” diyebiliyor. “Bu Kuran’ın ayetinde yazıyor? Bak Peygamberin eşi Hz. Ayşe misyon aldı” diyorum. Lakin o, ezberlediklerinden vazgeçmiyor.
Yani ithal din ve kültürle gelen, getirilen bir zorluğumuz var. Lakin ben toplumun kültürel kodlarına güveniyorum. Zati o denli bir hava da estirdik.
Kadınlarımızın hayatın her alanında yaşadığı o kadar çok sorun var ki. Her gün, her dakika bayan cinayeti, bayana yönelik şiddet yaşıyoruz. Düşünün; Bingöl’de kent merkezinde bayanların kullanabileceği bir tuvalet bile yok. Yıllardır Bingöllü bayanları, her alanda olduğu üzere Meclis’te de erkekler temsil ediyor. Biz bunu da değiştirmeye adayız.
‘HALKIMIZA VERDİĞİMİZ KELAMLAR VAR’
Seçilmeniz durumunda sizin için en öncelikli çalışma ne olacak?
Sorunlarımız o kadar çok ki, hangisinden başlayayım bilmiyorum. Öncelikle bu ülkenin onurlu ve eşit vatandaşı olmak için hem Meclis’te hem de toplum nezdinde geniş ve kapsamlı bir çalışma yürüteceğiz. Şunu çok âlâ biliyoruz ki bu ülkede hak, hukuk, adalet olmadığı için ve halka karşı haksız ve hukuksuz bir savaş yürütüldüğü için fakiriz ve sefalet içinde yaşıyoruz.
Dolayısıyla çalışmamız iki kol biçiminde yürüyecek. Birincisi, bu ülkede savaş ve baskının bitmesi, hukukun üstünlüğüne ve onurlu bir vatandaşlığa dayalı bir sistemin oturtulması için çalışacağız. İkincisi, insanların kendi emekleri ve ürettikleriyle yaşayabileceği maddi bir ortamın yaratılması için yatırım projelerini geliştireceğiz.
Tabi ki bunun yanında halkımıza verdiğimiz kelamlar var. Kendi kültürlerini yaşamaları, ana lisanlarında eğitim almaları üzere önümüzde duran bir yığın misyon var.